Ateş organizmada, yabancı bir etkene cevap olarak veya vücudun kendi immün sisteminin verdiği bir savunma cevabıdır. Normal bir vücut ısısı 37 derece olup, vücut ısısının 38 dereceden yüksek olması ateş olarak tanımlanır. Ateş temel olarak 3 yöntem ile ölçülebilir. Ağız yoluyla, koltuk altından ve rektum (makat) bölgesinden. Vücut sıcaklığını en iyi yansıtan rektal ölçümdür.
Ateş yükselince meydana gelen değişiklikler:
- Vücut damarları genişleyip ısı kaybetmeye çalışır
- Beyin ve merkezi sistem damarları daralır. Böylece daha az kan ulaşır ve daha az sıcaklığa maruz kalınıp bu bölgenin korunması sağlanır
- Metabolizma yavaşlayarak ısı düşürmeye çalışır
- Terleme ile vücut ısısı azaltılmaya çalışılır.
Ateş en sık olarak enfeksiyon hastalıklarında karşımıza çıkan bir durumdur. Çeşitli viral, bakteriyel veya parazitlerin vücutta bulunması sonucu vücut buna reaksiyon gösterir. Ateş bir tür vücut savunma sistemi olmayıp, bir anda silahlarla saldırılması gereken bir durum değildir. Aşırı derecede yükselmediği (40 derecenin üzerine çıkmadığı) sürece herkeste ateşi düşürmeye gerek yoktur. Ancak bazı hastalarda ateşin kesinlikle düşürülmesi gerekmektedir. Bunlar:
- Hamile kadınlar
- Küçük çocuklar
- Yaşlı insanlar
- Altta yatan bir başka hastalığı olanlar
Bu kişilerde ateş mutlaka düşürülmelidir. Aksi takdirde geriye dönüşsüz sorunlar meydana gelebilir. Ancak 25 yaşında sadece enfeksiyon şikayeti olan 39 derecelik bir hastada ateş muhakkak düşürülmesi gereken bir parametre değildir.
Ateş en sık olarak küçük çocuklarda sorunlara yol açmaktadır ve kliniğe en çok küçük çocuklar ateş yüksekliği nedeni ile getirilmektedir. Özellikle annelerin çocuğa aşırı hassasiyet göstermeleri nedeniyle en ufak ateş yükselmesinde dahi çocuk kliniğe getirilmekte olup, bu da çocuk hasta sayısını arttırmaktadır. Çocuklarda ateş yüksekliği şu nedenlerle açıklanabilir:
- Çocuğun çok sıkı giydirilmesi
- Çocuğun fazla hareketli olması, koşması
- Çok fazla ağlaması
- Enfeksiyon geçiriyor olması
- Malign (kötü huylu) bir hastalığının olması
- İlaç nedenli ateşler
İlk 3 madde yalancı ateş yüksekliğinin tanımı olup, klinik olarak anlamsızdırlar. Unutulmamalıdır ki ateş sıklıkla enfeksiyon hastalıklarında karşımıza çıksa da, her ateş enfeksiyon hastalığının göstergesi değildir.
Enfeksiyon geçirildiğini gösteren yardımcı bulgular:
- Titreme
- İştahsızlık
- İshal
- Kulak ağrısı
- Burun tıklanıklığı
- Karın ağrısı
- Geniz bölgesinde ağrı olması
- Balgamlı öksürük olması
- Halsizlik
- Uyuklama
Yukarıdaki bulgular ateş ile birlikte görülmesi durumunda bizi enfeksiyon hastalığına yönlendirir. Ancak belirttiğimiz üzere her ateş enfeksiyon kaynaklı değildir.
Enfeksiyon kökenli ateş sebepleri:
- Viral etkiler
- Bakteriyel etkiler
- Paraziter etkiler
Enfeksiyon kökenli olmayan ateş sebepleri:
- Malign hastalıklar (Lenfomalar, böbrek kanserleri vs)
- Romatolojik hastalıklar
- İlaçlar
Ateş yüksekliğinde yapılması gerekenler:
Ateş her hastada düşürülmesi zorunlu bir durum değildir. Ancak kronik hastalarda, hamilelerde, çocuklarda ve yaşlılarda mutlaka düşürülmelidir. Ateş düşürmek için çeşitli medikal ve fiziksel yöntemler izlenir. Bunlar:
- Ateş düşürücü verilmesi
- Buz torbaları konulması
- Ilık duş: Ateşi yüksek kişi kesinlikle soğuk duşa sokulmamalıdır. Vücut ısısının aniden düşmesi (hipotermi), durumu daha da kötü bir hale sokabilir.
- Islak sünger ve çarşaflar
- Hastayı soyma
- Vantilatör
