Neden kilo alamıyorum?
Sürekli yediğim halde hep aynı kilodayım? Nedeni ne?
Zayıflık tanımı: Zayıflık beden kitle indeksinin (BKİ) 20 den daha düşük olması durumudur. Beden kitle indeksinin hesaplanma formülü: Ağırlık / (boy x boy) dur. (boy değeri metre cinsinden olmalıdır. Cm değil. Örneğin 180 cm iseniz, boy değeri olarak 1.8 kullanmalısınız) Yani ağırlığın boyun karesine oranlanması sonucu BKİ bulunur. BKİ’nin 20-25 arasında olması normal, 25-30 arasında olması şişman, 30 üstü olması ise obez olarak tanımlanır.
Kilo alamama sorunu özellikle çocukluk ve gençlik çağında sık görülen bir yakınmadır. Kişi sürekli yediği, atıştırdığı halde bir türlü kilo alamamaktan şikayetçi olur. Kilo alamama problemi tek bir nedenden kaynaklı olmayıp, altta yatan nedene göre onlarca sebebi olabilir. Kilo alamayan insanların hastaneye başvuru sebepleri:
- Sürekli yediğim halde hep aynı kilodayım
- Bacaklarım aşırı ince
- Üzerime uygun elbise bulamıyorum
- Hiç iştahım yok. Tüm gün bir şey yemediğim halde akşam da yemek istemiyorum.
- Çok halsizim ve üşüyorum.
- Üzerimde hep bir yorgunluk var. Sürekli uyumak istiyorum
Kilo alamama nedenleri birçok nedene göre farklılık göstermekte olup, başlıcaları şunlardır:
- Düzensiz ve sağlıksız beslenme kilo alımına yardımcı olmaz. Düzenli ve sağlıklı gıdalarla beslenilmelidir.
- Aşırı fiziksel aktivitenin bulunması kilo alımını engellemektedir.
- Sürekli tekrarlayan enfeksiyon hastalıkları kilo alımını engeller.
- Şeker hastalığı (diyabet) gibi altta yatan hastalıkların bulunması kilo alımını önlerler.
- Ülkemizde oldukça sık görülen hipertiroidi (tiroid hormonunun fazla olması) hastalığı kilo alımını önlediği gibi, kişinin durduk yere zayıflamasına ve kilo vermesine neden olur.
- Bağırsaklarda parazit, kurt, tenya gibi asalak canlıların yaşaması kilo alımını önler.
- İrritabl bağırsak sendromu, ülseratif kolit, crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarının bulunması kilo alımını önlediği gibi, ciddi miktarda kilo kaybına da sebep olabilirler.
- Mide ve bağırsakta besin emilimini engelleyen bir hastalığın bulunması (Demir eksikliği anemisi gibi)
- Psikolojik problemler ve ruhsal dengesizlik durumlarının bulunması
- Çeşitli kan hastalıklarının bulunması
- Yoğun ilaç kullanımı
Tüm bu sebepler kilo alamamaya neden olabilir. Kilo alamamanın kesin nedeni için bir dahiliye kliniğine başvurulmalı ve altta yatan herhangi bir neden olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. Kilo alamamaya bazı belirtiler eşlik edebilir. Bu durum hekimi altta yatan nedenin bulunması açısından yönlendirici olabilir. Örneğin günlük dışkılama sayısının çok fazla olması, tuvalete gittikten sonra rahatlayamama hissi, sinirlilik, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, ateş, çabuk doyma hissi, çabuk acıkma az miktarda yiyince hemen doyma hissi gibi durumlar hekimi etkene yönelik araştırmada yönlendirici olabilir.
Bağırsak hastalıkları ve bağırsak bozuklukları:
Kilo alamamanın ve kilo kaybının önemli sorunlarından biridir. Unutulmamalıdır ki, kilo alamamak farklı bir klinik tablo iken, durduk yere anormal kilo kayıpları çok farklı bir klinik tabloya işaret eder. Günde 3 defadan fazla, haftada ise 3 defadan daha az dışkılama yapmak patolojik olarak kabul edilir. Bağırsak hastalığı olan kişilere şu bulgular eşlik edebilir:
- Çabuk doyma hissi,
- Kusma
- İshal
- Karın ağrısı, karından sesler gelmesi
- Karında sertleşme
- Dışkılama sonrası rahatlayamama hissi
- Çok az dışkılama
- Çok fazla tuvalete gitme
- Dışkıda renk değişiklikleri
Gibi durumlar bağırsak ve mide hastalıkları yönünden hekimi yönlendirici olabilmektedir.
Bunların dışında hipertiroidi denilen tiroid hormonlarının fazla olması durumu da kilo alamama ve kilo kaybı sebeplerindendir. Ülkemizde oldukça sık görülen bu durum tanı konulduktan sonra tedavi edilmeli, aksi durumda geriye dönülemez nedenlere yol açabilmektedir. Hipertiroidi bulguları:
- Çarpıntı
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Sinirlilik
- Kalp atım hızında artma
- Vücut ısısının yükselmesi
- Yorgunluk
- Kilo kaybı
- Dışkılama sıklığında artış
- Görme problemleri
- Bacaklarda şişme
- İshal
Hipertiroidi klinikleri oldukça önemlidir. Basit bir kan ve hormon testi ile tanı koyulabilir ve tedaviye hemen başlanılır. Uygun tedavi uygulanmaması durumunda kalp hastalıkları, görme ve böbrek sorunları başta olmak üzere birçok sistemi etkiler ve geriye dönüşü mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.
Görüldüğü gibi kilo alamama sorunu tek bir nedene bağlı değildir. Bunun için ilgili branşın hekimine danışmak, detaylı bir araştırma yapmak ve nedenin tespit edilmesi durumunda buna yönelik tedavi planlanmalıdır. Ancak danışıldıktan ve herhangi bir sorun tespit edilmedikten sonra kilo alamamanın sebebinin psikolojik, stres, düzensiz beslenme, yetersiz kalori alımı gibi sebeplerden olduğu düşünülebilir ve bir diyetisyen, gerek görülmesi durumunda bir de psikolog tarafından aynı anda takibi yapılır ve beslenme önerileri getirilir. Bunlardan başlıcaları:
- Sabah kahvaltısı günün en değerli ve en önemli öğünü olup kesinlikle atlanmamalıdır.
- Protein içeriği zengin besinlerle beslenilmelidir. Vejetaryen olanlara yönelik olarak diyetisyen tarafından uygun program hazırlanmalıdır.
- Ana yemeklerden önce çorba, salata gibi mide kapasitesini doldurup düşürecek yemeklerden uzak durulmalıdır.
- Kahve gibi kafein içeren içecek ve besinler vücut metabolizma hızını arttırdığı için tüketilmemelidir.
- Kurutulmuş meyvelerin besin değeri, yaş olanlara göre daha yüksektir. Kuru incir, kuru üzüm gibi kalori açısından daha yüksek besinler tüketin.
