Uykusuzluk için hangi doktora gidilir?

Birçoğumuz bir anda veya belirli bir zaman sonra uyku sorunu yaşıyoruz. Uyku sorunu, seyahat, kaygı, stres, olası bir hastalık veya sosyal hayattaki diğer geçici problemlerden kaynaklanabilir. Fakat uyku problemleri rutin bir halde ortaya çıkarsa ve günlük sosyal aktivitelere engel oluyorsa, bir uyku bozukluğu sorunu yaşanıyor olabilir. Uyku bozukluğu, yeterli düzeyde kaliteli uyku alma yeteneğini oldukça fazla etkileyen bir sorundur. Uyku bozukluğu, fiziksel ve zihinsel sağlığa çok ciddi zararlar verebilir. Ayrıca, hafıza ile ilgili problemlere, kilo sorunlarına, ruh ve enerji haline olumsuz etkilere sebep olabilir.  Tüm bunlarla beraber uyku bozukluklarına uykusuzluk hastalığı adı verilen bazı hastalık türleri de yol açabilir.  Ancak uyku bozukluğu tedavi edilebilir bir semptomdur.

Uykusuzluk Neden Olur?

Uykusuzluk, her yaştaki insanı etkileyebilecek bir çeşit sağlık sorunudur. Uykusuzluğun tıp literatüründeki adı ise insomniadır.  Uyku bozukluklarının farklı nedenleri vardır. Genel olarak bunlar;

• Kalp, akciğer, sinir hastalıkları ve ağrı gibi sıkıntılı durumlar,
• Depresyon ve anksiyete de dâhil olmak üzere psikolojik sorunlar,
• Kullanılan ilaçlar,
• Genetik (Kalıtım)
• Bilinmeyen nedenler.

Aynı zamanda uyku problemlerine katkıda bulunabilecek bazı faktörler de vardır. Bunlar ise;

• Alkol veya kafein tüketilmesi,
• Gece mesaisinde çalışmak gibi düzensiz bir programa sahip olunması,
• Yaş ilerlemesi. İnsanlar yaş ilerlemesiyle birlikte çok daha az uykuya ihtiyaç duyarlar, derin uyku problemi yaşamazlar ve çok daha kolay uyanırlar.

Uyku sorununa yol açan faktörler, kişiden kişiye göre farklılıklar gösterebilir. Mesela bebeklerde uyku problemi genellikle psikolojik ve fizyolojik faktörlerden kaynaklanırken çocuklarda uyku problemi ise çoğunlukla çevresel, aile ve kâbus gibi faktörlerden kaynaklanır. Bununla beraber hamilelerde de uykusuzluk sorunu ortaya çıkabilmektedir.  Hamilelikte uykusuzluk problemi son derece normal bir aksiyondur ve gebelerin ortalama %80’inde bu sorun görülür.

Uykusuzluk Tedavisi

Uyku bozuklukları için tedaviler, hangi hastalığa sahip olunduğuna bağlıdır.  Genel olarak uykusuzluk tedavisi aşağıdaki şekillerde yapılır;

• Sağlıklı, bol vitaminli bir diyet ve rutin bir egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri,
• Yetersiz uyku kaygısını azaltmak için bilişsel davranışçı terapi veya rahatlama teknikleri,
• Uyku sorunu için CPAP (sürekli pozitif hava yolu basıncı adı verilir) kullanılması,
• Parlak ışık terapisi (genellikle sabahları),
• Doktorun vereceği uyku hapları da dâhil olmak üzere ilaç kullanımı.  Genellikle doktorlar, uyku haplarını kısa bir süre için kullanılmasını önerir.
• Melatonin gibi doğal ürünler kullanma. Bu ürünler bazı insanlara yardımcı olabilir, ancak genellikle kısa süreli kullanım içindir. Bunlardan herhangi birini kullanmadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir.

Tüm bunlarla beraber uykusuzluk sorunu için bitkisel çözüm yolları da bulunmaktadır. Uyku problemi için bitki çayı tüketmek de uyku sorunlarını hafifletebilir. Uykusuzluğa iyi gelen bitkiler şunlardır;

• Çarkıfelek: Bu bitki ile yapılacak çay, kişiyi olabildiğince sakinleştirir, olası ağrıları hafifletir ve antispazmodik etki göstererek kasları gevşetir. Ayrıca, içeriğindeki bileşenlerden olan harmin maddesi serotonin artmasına yardımcı olarak mutluluk hissi yaşatır. Böylece uyku sorununa neden olan ve beyni tamamen meşgul eden rahat edici düşüncelerden arınılmasını sağlayabilir. Dikkat edilmesi gereken husus ise çarkıfelek bitkisinin aşırı tüketilmemesidir. Aksi durumda halsizliğe ve iştahsızlığa yol açabilir.
• Şerbetçi Otu: Bu bitki de kişiyi, olabildiğince rahatlatır, ani bir şekilde uyku getirebilir ve antiseptik ile antimikrobal özelliklere sahiptir. İçerdiği bileşenler, stres ve gerginlik sebepli uykusuzluk problemlerinde kullanılabilir.  Ayrıca antienflamatuar özelliklere sahip olan bu bitkiden yapılacak çay, sindirim sistemine yardımcı olur. Tüm bunlarla beraber uykusuzluk baş ağrısı ile neticelenirse sıkıntılı süreçler başlayabilir. Bu bitkideki analejezik bileşenler ağrının azalmasına yardımcı olabilir. Ancak, psikolojisi bozuk hastalar ve gebeler bu bitkiyi kullanmamalıdır. Bitkileri tüketirken ilaç kullanıyor gibi titiz ve dikkatli olmakla beraber önlemler de almak gereklidir. Çünkü bitkisel ürünler de, tıpkı ilaçlar gibi vücut üzerinde ciddi değişikliklere sebep olabilir.
• Kedi Otu: Bu bitki de içerdiği bileşenlerden dolayı olası bir vücut ağrısına, stresli bir ruh haline ve sindirim merkezli problemlere iyi gelebilir. Bu sebepten bu faktörlerin neden olduğu uykusuzluk sorunlarında kedi otu kullanılabilir. 2019 yılında yapılan bir araştırmaya göre bu bitkinin merkezi sinir sistemine olan katkısı görülmüştür ve etkili bir rahatlatıcı olduğu düşünülmektedir. Tüm rahatlatıcı bitkisel ürünler gibi bu bitki de merkezi sinir sistemi üzerine etkileri olacağı için her gün kullanılmamalıdır.
• Lavanta: Dinginleştirici ve rahatlatıcı kokusunun uyku sorunlarına iyi geldiği düşünülmektedir. Yapılan birkaç araştırma, yatmadan kısa bir süre önce 20 dakika süresinde lavanta kokusunun solunması, uyku kalitesini onarmak ve sağlıklı bir uykuyu teşvik etmek için gayet yeterli olabileceğini göstermektedir. Yetişkinlerde ve özellikle de kadın bireylerde bu etkinin özellikle güçlü olduğu düşünülmektedir. Yine yaşlı bireyler üzerinde yapılmış araştırmada lavanta yağının, konvansiyonel uyku ilaçları gibi çalışabileceği ve çok daha az yan etki gösterebileceği görülmüştür. Lavanta aroması son derece güvenli kabul edilse bile bazı hallerde lavanta takviyesinin alımı, mide de bulantıya ve ağrıya yol açabilir.

Uyku Problemi İçin Hangi Doktora Gidilir?

Uyku sorunlarına hangi bölüm bakar konusu birkaç farklı cevabı da beraberinde getirir. Uyku sorunu stres, sinir, kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunlardan dolayı kaynaklanıyorsa psikiyatri bölümünden randevu alınır. Fakat uyku sorunu bazı durumlarda nörolojik sorunlar uykusuzluğu tetikleyebilir. Bu durum da nöroloji bölümüne de gidilebilir.

Uyku Düzeni Bozukluğu

Uyku düzeni bozukluğu, uyanıklık ve uyku kontrolünü etkileyen nörolojik (sinir sistemi) bir sorundur. Uykusu düzensiz olan insanlar, yeterince uyku aldıkları halde, gündüz uykusuzluk ve uykuya dalma eğilimi yaşarlar. Bu ani uyku saldırıları her türlü aktivite sırasında ve günün herhangi bir saatinde gerçekleşebilir. Bu duruma beyinde hipokretin adı verilen bir nöropeptid kaybı (kimyasal sinyal) neden olabilmektedir. Hipokretin, uyanıklığı ve hızlı göz hareketi (REM) uyku durumlarını stabilize etmek için oldukça önemlidir. Uyku düzeni bozukluğu yaşam tarzı değişiklikleri veya medikal ilaçlar ile tedavi edilebilir.